Geleceğin Bilim İnsanları

TÜBİTAK Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı (BİDEB) tarafından düzenlenen Ortaokul Öğrencileri Araştırma Projeleri Final Yarışması’nda geleceğin bilim insanları ödüllerine kavuştu. 57 ilden 336 öğrencinin 180 projesinin kıyasıya mücadele ettiği yarışmada Muşlu Bager Çalışcı ve arkadaşları “Engelsiz Astronomi Sözlüğü” Projesi ile teşvik ödülü aldı.

11 yaşındaki görme engelli Çalışcı, astronominin konusunu görme engellilere anlatmak için bir sözlük hazırladıklarını belirterek “Ben de bu sözlük sayesinde gökyüzünü zihnimde canlandırabiliyorum.” dedi. Proje arkadaşı Melek Şehri Kutlu da projenin çıkışını, “Derste bir gün hocamız Bager’e bir soru sordu. ‘Gök isimlerinin şekillerini nasıl daha kolay zihninde canlandırabilirsin?’ Bager de bunun üzerine ‘Gök cisimlerinin kabartıları olursa ve altında Braille alfabesiyle isimleri yazarsa daha iyi canlandırabilirim.’ dedi ve bunun üzerine projeyi geliştirdik.” sözleriyle anlattı.

Doğuştan görme engelli olan Çalışcı, aynı zamanda Beethoven hayranı bir piyanist. Çalışcı, müzikte “Kusursuz Kulak” olarak adlandırılan bir müzik tonunun perdesini bir referans perdesi kullanmadan tanımlayabilme yeteneğine sahip. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, gelecekte ünlü bir piyanist olmak isteyen Çalışcı’ya geçen sene akustik bir piyano hediye etmişti.

DİYARBAKIR’DA FİNAL

Bu yıl 16’ncısı düzenlenen Ortaokul Öğrencileri Araştırma Projeleri Final Yarışması, Diyarbakır’da gerçekleştirildi. 5 günlük zorlu maratonda; Biyoloji, Coğrafya, Değerler Eğitimi, Fizik, Kimya, Matematik, Tarih, Teknolojik Tasarım, Türkçe ve Yazılım olmak üzere 10 alanda finale kalan 180 proje mücadele etti.

İLGİNÇ TEMALAR

Çeşitli üniversitelerde öğretim üyeliği yapan akademisyenlerden oluşan jüri; ekolojik denge, gıda güvenliği, tarım ve hayvancılık teknolojileri, dijital dönüşüm gibi araştırma projelerini değerlendirdi. Finalde yarışan projeler arasında giyilebilir teknolojiler, sağlık ve biyomedikal cihaz teknolojileri, afet yönetimi, havacılık ve uzay ve sürdürülebilir kalkınma gibi temalar da dikkat çekti.

HEYECAN DORUKTA

Yarışmanın ödül töreni, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Sezai Karakoç Kültür ve Kongre Merkezi’nde yapıldı. Törene; Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır, TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, BİDEB Başkanı Prof. Dr. Ömer Faruk Ursavaş, Diyarbakır Vali Yardımcısı Murat Yıldız, Diyarbakır İl Milli Eğitim Müdürü Murat Küçükali’nin yanı sıra yarışmacı öğrenciler, öğretmenleri ve aileleri katıldı.

ANTALYA’YA 3 BİRİNCİLİK

Yarışmada 10 proje birincilik, 20 proje ikincilik, 30 proje üçüncülük, 30 proje de teşvik ödülü aldı. Antalya (3), Samsun, Rize, Balıkesir, Denizli, Adana, Hatay ve Manisa birincilik kazanan iller oldu. Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Kacır ile TÜBİTAK Başkanı Mandal, başarılı projelere ödüllerini verdi.

VERİ GÜVENLİĞİ PROJESİYLE BİRİNCİ OLDU

Yarışmaya Denizli’den katılan 15 yaşındaki Hilal Keskin, matematik alanında “Pisagor Üçlülerinden Denklemlere Rasyonel Kriptografi” araştırması ile birincilik ödüllerinden birinin sahibi oldu. Projesini anlatan Keskin, “Günümüzdeki veri aktarımından çıkan sorunların çözümünün bir parçası olabilmek için bir şifreleme algoritması geliştirdim. Günlük hayatta kullandığımız mesajlaşma uygulamalarında bile bu arka planda çalışan bir işlev, verileri gizlemek. Eğer bunun kodunu yazabilirsek ki; ben de bunun için çalışmalarımı sürdüreceğim; günlük hayatta verileri güvenli bir şekilde aktarabilmemize çok büyük yararı olacağını düşünüyorum.” dedi.

GÖRME ENGELLİLER İÇİN SANAL ASİSTAN

“Görme engelli öğrencilerin okul içi bağımsız hareket becerisini artırmaya yönelik sanal asistan destekli artırılmış gerçeklik uygulaması tasarımı” projesiyle İzmir’den Eylül Çiftçi (14) ile Ege Arslan (14) yazılım alanında birincilik ödülü aldı. Eylül Çiftçi, projenin hikayesini şöyle anlattı:

KAPALI ORTAM NAVİGASYON

Bizim bir görme engelli arkadaşımız var, biz onunla 4 yıldır aynı sınıftayız, ona hep yardım eden kişi biz oluyorduk. Acaba onun bunu kendi kendine yapabilmesi nasıl olur diye düşündük ve bu projeyi yaptık. Biz bir mobil uygulama tasarladık. Uygulama kapalı ortam navigasyon sistemi, adı Adım Adım Gelecek. Bu sayede görme engelli arkadaşımızın gidebileceği yerler var en sık kullandığı yerler. Sesli bildirimler alıyor, sağa dön sola dön gibi. Bizim görme engelli arkadaşımız da denedi, böylelikle hareket edebiliyor.

ANKET YAPTIK: Doğuştan yüzde 90 görme engelli, yemek yiyemiyor, sınıflar arasında geçişte sıkıntı yaşıyordu. Biz de 5. sınıftan beri ona yardım ederken bu ihtiyacını gözlemledik. Hep yanında olamayacağımız için bu fikirden yola çıktık. Bu durum diğer görme engelliler için de söz konusu mu diye bir anket çalışması da yaptık. Uygulamayı denettiğimizde çok faydalı olduğunu gördük, bize ihtiyacı olmadan ilerleyebileceğini görmüş olduk.

KENDİNİ TEMİZLEYEN MASKE

Yarışmaya Muş’tan katılan Reber Ülkü (13) ile Efe Alikaya (13) da Mikro Plastik Üretmeyen, Biyobozunur, Kendini Temizleyebilen, Antimikrobiyal, Kovid-19’u etkisizleştiren bakır sülfür nanoparçacıklı maske projesiyle biyoloji alanında teşvik ödülü aldı. Reber Ülkü, geliştirdikleri maskede hiç bakteri üremediğini ifade ederken Efe Alikaya “Bizim maskemiz maskeye gelen virüsü de öldürdüğü için; elimize geçmesini de önlüyor, o yüzden vakalarda düşüş sağlayabilir.” dedi.

31 BİN ÖĞRENCİ KATILDI

Yarışma, ortaokul öğrencilerinin temel, sosyal ve uygulamalı bilim alanlarında çalışma yapmasını, bu çalışmaları yönlendirmeyi ve öğrencilerin bilimsel gelişimlerine katkı sağlamayı hedefliyor. Bu yıl yarışmaya 4 bin 583 okuldan 13 bin 585 erkek ve 17 bin 416 kız öğrenci olmak üzere toplam 31 bin 1 öğrenci katıldı. 2021 yıla oranla başvurularda yüzde 53 oranında artış gerçekleşti. Öğrenciler, bu yıl toplamda 23 bin 968 proje başvurusu yaptı.

BÖLGE FİNALLERİ

28-31 Mart 2022 tarihleri arasında Adana, Ankara, Bursa, Erzurum, İstanbul Asya, İstanbul Avrupa, İzmir, Kayseri, Konya, Malatya, Samsun, Van’da bölge finalleri sergisi düzenlendi. Yapılan ön değerlendirmeyi geçen bin 218 proje arasından 57 il ve 148 farklı okuldan 336 öğrencinin hazırladığı 180 proje Diyarbakır’daki finale katılma hakkı elde etti.