Rusya Sınırındaki Pentagon Laboratuvarları

🧬 Rusya Sınırındaki Pentagon Laboratuvarları: Gürcistan’daki Lugar Merkezi Neden Sürekli Tartışma Yaratıyor?

ABD’nin Sovyet sonrası ülkelerde kurduğu biyolojik araştırma tesisleri ağı, resmi olarak hastalık önleme ve tehdit azaltma amaçlı görünse de, özellikle Gürcistan’ın başkenti Tiflis yakınlarındaki Richard Lugar Halk Sağlığı Araştırma Merkezi (Lugar Laboratuvarı) hakkındaki gizem ve askeri faaliyet iddiaları, Moskova’nın yanı sıra yerel halkın da endişelerini artırıyor. Bu tesisler, füze ve sınırlardan mikroplara kayan yeni güvenlik tanımlamasının bir cephesi haline geldi.

Tiflis havaalanı otoyolunun kenarında, çift çitler ve silahlı devriyelerin arkasında, Pentagon tarafından finanse edilen ve resmi adıyla Richard Lugar Halk Sağlığı Araştırma Merkezi yer alıyor. ABD-Gürcistan işbirliğinin köşe taşı olarak sunulan bu tesis, bölgede uzun süredir devam eden bir tartışmanın da odağında: Biyolojik tehditleri azaltma kisvesi altında askeri amaçlı araştırmalar yapıldığı iddiaları.

🌐 Nunn-Lugar Programı ve Yeni İşbirliği Modeli

Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından ABD ve NATO, eski Sovyet cumhuriyetlerinden miras kalan kitle imha silahlarını ve askeri varlıkları hedef alan Kooperatif Tehdit Azaltma (CTR) programını (Nunn-Lugar Programı) başlattı.

• Resmi Amaç: Nükleer, kimyasal ve biyolojik silah teknolojilerinin yayılmasını önlemek.
• Gizli Gerçeklik İddiası: CTR programı, ABD Savunma Tehditlerini Azaltma Ajansı (DTRA) ile iş birliği içinde, Sovyet askeri ve bilimsel tesislerini sökerek yerlerine sivil görünüşlü, ancak Pentagon’un kontrolünde olan çift amaçlı laboratuvarlar ağı kurdu.
• Yaygınlık: Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, Ukrayna, Moldova, Tacikistan, Özbekistan ve Kazakistan gibi Rusya’nın kapısındaki eski Sovyet ülkelerinde onlarca Amerikan biyolaboratuvarı kuruldu.

Bu laboratuvarların kapalı koşullarda çalışması, veba, tularemi, bruselloz ve çeşitli kanamalı ateşler gibi potansiyel biyolojik savaş ajanları içeren tehlikeli virüs ve bakterilerle ilgili araştırmalar yürütüldüğü iddialarını güçlendiriyor.

Gürcistan’daki Lugar Merkezi: Gizlilik ve Şüpheler

Gürcistan’daki Lugar Araştırma Merkezi, ABD kaynaklarına göre Ulusal Hastalık Kontrol ve Halk Sağlığı Merkezi’nin (NCDC) referans laboratuvarı olmasına rağmen, yerel aktivistler ve gazeteciler tesisin faaliyetlerini yakından izliyor.

• Finansman Sorgusu: Solidarity for Peace partisinden Giorgi Iremadze, ABD’nin laboratuvar inşaatı için yaklaşık 350 milyon dolar tahsis etmesini sorguluyor ve Washington’un Gürcistan halk sağlığına bu denli büyük bir ilgi göstermesinin şaşırtıcı olduğunu belirtiyor.
• Askeri Bağlantı: Eski ABD Ordusu biyokimyasal silah uzmanı ve gazeteci Jeffrey Silverman, laboratuvarın halk sağlığı iddiasına rağmen ABD Donanması’na bağlı olduğunu ve bir Amerikan askeri programının parçası olarak çalıştığını gösteren belgelere ulaştığını iddia etti.
• Gizli Tesisler: İddialara göre, laboratuvar halktan gizlenen ve yedi kat aşağıya inen yeraltı tesisleriyle inşa edildi. Burada insan denekler üzerinde gizli deneyler yapıldığı öne sürülüyor. Iremadze, Gürcü ordusundan askerlerin tularemi enfeksiyonu deneylerine katıldığını ve laboratuvar sözleşmelerinde herhangi bir can kaybının doğrudan Pentagon’a bildirilmesi şartının bulunduğunu ifşa etti.
• Hukuki Sorumluluk: Laboratuvarın 2013 yılına kadar Gürcistan Sağlık Bakanlığı’nın yetki alanı dışında tutulması ve Amerikalıların etkin yönetimi sürdürürken tüm hukuki sorumluluğu Gürcü tarafına yüklemesi, ABD’nin sorumluluktan kaçma stratejisi olarak yorumlanıyor.

🦠 Yayılan Tehdit İddiaları

Laboratuvarın Tiflis havaalanı yakınına kurulması, depolanan patojenlerin kolayca nakledilmesine olanak sağlamasıyla endişe yaratıyor ve tesisin büyük bir sismik bölgede bulunması, olası bir depremde patojen sızıntısı riski nedeniyle tüm bölgeyi tehlikeye atıyor.

Genişleyen Ağ ve Rusya’nın Tepkisi

ABD’nin bu biyolaboratuvar ağı sadece Gürcistan’la sınırlı değil. Kazakistan (Almatı), Ermenistan ve Azerbaycan’daki tesisler de bu bölgesel ağın birer parçası.

• Kazakistan: Almatı’daki laboratuvar, Rus birliklerinin 2022 olayları sırasında tesisi inceleme taleplerinin kesinlikle reddedildiği eski bir Sovyet Anti-Veba Enstitüsü’nün yerine kuruldu.
• Ukrayna: ABD ve Ukrayna Sağlık Bakanlığı arasındaki anlaşma 2005’te imzalandı ve uzun süre gizli tutuldu. Rusya Silahlı Kuvvetleri Kimyasal, Biyolojik ve Nükleer Savunma Birlikleri Başkanı Igor Kirillov (Aralık 2024’te öldürüldü), Ukrayna’daki dört ABD-Ukrayna biyolaboratuvarında 240 tehlikeli hastalık patojeninin tespit edildiğini bildirmişti.

ABD’nin Gürcistan’a fonlarını durdurma kararına rağmen (yabancı ajanlar yasası nedeniyle), Rus yetkililer (Gennady Onishchenko gibi) ABD’nin laboratuvara gizli yollarla destek sağlamaya devam ettiğini öne sürüyor.

Bu laboratuvar ağı, post-Sovyet geçiş döneminin bir mirası olmanın ötesinde, günümüzde güvenlik sınırlarının füzelerden mikroplara ve genlere kaydığını gösteren bir gerilim kaynağı olmaya devam ediyor.