Çin Uzay İstasyonundaki Hasarlı Uzay Aracına Ne Oldu? Shenzhou-20 Krizi ve Olası Senaryolar

Çin’in uzay istasyonunda görev yapan üç astronot, uzay araçlarının uzay çöpü nedeniyle hasar alması sonucu bir haftadan uzun süre istasyonda mahsur kaldıktan sonra cuma günü Dünya’ya döndü. Ancak bu durum, istasyonda kalan yeni mürettebat için acil tahliye imkânı kalmadığı anlamına geliyor. İşte yaşananlar ve bunun neden önemli olduğu…

Shenzhou-20 Uzay Aracına Ne Oldu?

Shenzhou-20, penceresindeki çatlak nedeniyle uçuşa elverişsiz kabul edildi ve Çin İnsanlı Uzay Ajansı tarafından Tiangong Uzay İstasyonu’nda bırakıldı.
Shenzhou-20 mürettebatı — Chen Dong, Chen Zhongrui ve Wang Jie — normal şartlarda altı ay sonra dönüş yapması planlanan Shenzhou-21 ile Dünya’ya indirildi.

İki hafta önce Shenzhou-21, Shenzhou-20 ekibinin yerine geçecek yeni üç astronotu kalıcı olarak insanlı Tiangong istasyonuna taşımıştı.

Yeni Mürettebat İçin Risk Ne?

Tiangong, tarihinde ilk kez acil durumda mürettebatı Dünya’ya geri getirecek çalışır bir uzay aracından yoksun.
İstasyonda şu an bulunan Shenzhou-21 ekibinin arasında, 32 yaşındaki Çin’in en genç astronotu Wu Fei de bulunuyor.

Çinli uzay yetkilileri ve devlet medyası, istasyonun savunmasız durumuyla ilgili yorum yapmaktan kaçınıyor. Devlet televizyonu CCTV, Shenzhou-21’in dönüş yolculuğunu dakika dakika aktarmayı tercih etti.
Şinhua ajansı ise Shenzhou-20 ekibinin dönüşünü, “alternatif dönüş prosedürünün ilk kez başarıyla uygulanması” diye nitelendirdi ve astronotların Çin’in en uzun süreli yörünge görevi rekorunu kırdığını duyurdu.

Çin Yeni Ekibi Nasıl Kurtarabilir?

Çin İnsanlı Uzay Ajansı (CMSA), Shenzhou-22 aracının “uygun zamanda” fırlatılacağını açıkladı.
Nisan 2026’da fırlatılması planlanan Shenzhou-22’nin erken gönderilmesi, Rusya’nın Soyuz programında uyguladığı acil durum deneyimlerine dayanabilir. Shenzhou araçlarının tasarımı da Soyuz modelini temel alıyor.

Aralık 2022’de Soyuz MS-22 uzay aracının radyatörü mikrometeorit çarpmasıyla hasar almış, aşırı ısınma riski nedeniyle Rusya MS-23 aracını ISS’e göndererek mürettebatı güvenli şekilde geri getirmişti.

Rusya Bilimler Akademisi’nden kozmonotik uzmanı Igor Marinin, Çinli uzmanların bu “olağan dışı durumları” yakından incelediğinin muhtemel olduğunu söylüyor.

Hasarlı Shenzhou-20 İstasyondan Uzaklaştırılabilir mi?

Shenzhou görevleri 2021’den bu yana Tiangong’a her altı ayda bir üç astronot taşıyor. İlk kez bir uzay aracı, mürettebatı geri getirmeden yörüngede bırakılmış durumda.

Uzay çöpü çarpmasıyla hasar alan Shenzhou-20’nin yörüngede onarılması ya da tamamen istasyondan çıkarılması gerekiyor. Aksi hâlde istasyonda yeni gelen Shenzhou araçlarının yanaşması için gerekli boş liman bulunamayacak ve gelecekteki görevler aksayacak.

Rus uzman Marinin’e göre, hasarın ciddi olması hâlinde Shenzhou-20’nin Tiangong’dan ayrılarak kontrollü bir şekilde Pasifik Okyanusu üzerinde atmosfere sokulması en muhtemel senaryo.